Clafoutis z jagodami – prosty francuski deser z pieca
Zawartość
Clafoutis z jagodami to klasyczny francuski deser zapiekany, który łączy w sobie cechy delikatnego budyniu i cienkiego ciasta naleśnikowego. Masa jest kremowa, lekko sprężysta, a owoce tworzą soczystą, pełną smaku warstwę. Ten deser doskonale sprawdza się latem, kiedy jagody są w pełni sezonu, ale dzięki mrożonym owocom z powodzeniem można go przygotowywać przez cały rok.
Pierwszy raz przygotowałam clafoutis wiele lat temu, korzystając z przepisu z francuskiej książki kucharskiej, którą dostałam od cioci – miłośniczki kuchni europejskiej. Od tego czasu przetestowałam ten deser dziesiątki razy, zmieniając proporcje i rodzaje owoców, aż uzyskałam wersję, która zawsze wychodzi, ma idealnie kremową konsystencję i nie opada po wyjęciu z piekarnika. Rodzina często prosi mnie o „to budyniowe ciasto z jagodami”, a ja wiem, że to jeden z tych przepisów, które spokojnie mogę polecić dalej – jest prosty, sprawdzony i wybacza drobne błędy.
Clafoutis ma swoje korzenie w regionie Limousin, gdzie tradycyjnie piecze się je z czereśniami. Z czasem deser przyjął się także z innymi owocami: jagodami, malinami, jeżynami czy morelami. W tej wersji stawiam na jagody, bo nadają ciastu głęboki, leśny smak i piękny kolor. Dzięki połączeniu jajek, mleka, śmietany i niewielkiej ilości mąki masa przypomina gęsty waniliowy krem, który w piekarniku delikatnie tężeje i otula owoce.
Reklama
Z perspektywy doświadczenia domowej kucharki wiem, że to jeden z najwdzięczniejszych deserów na spontaniczne spotkania – składniki najczęściej mamy w domu, przygotowanie zajmuje kilkanaście minut, a resztę pracy wykonuje piekarnik. Wystarczy odrobina cukru pudru do posypania i już można podać elegancki, domowy deser o restauracyjnym charakterze.
Reklama
Możliwe alternatywy dla składników
- Jagody: można zastąpić malinami, jeżynami, borówkami amerykańskimi, wiśniami lub czereśniami bez pestek, a także mieszanką ulubionych owoców jagodowych.
- Mąka pszenna: w wersji lżejszej dobrze sprawdzi się mąka orkiszowa jasna, a przy diecie bezglutenowej można użyć gotowej mieszanki do ciast lub mąki ryżowej połączonej z kukurydzianą.
- Cukier drobny: można wymienić na cukier trzcinowy, który doda delikatnego karmelowego aromatu, lub na ksylitol czy erytrytol, jeśli deser ma być mniej kaloryczny.
- Śmietana 30%: można użyć śmietanki 36% dla jeszcze bardziej kremowej konsystencji, albo częściowo zastąpić ją jogurtem greckim dla lżejszej wersji.
- Mleko krowie: w razie potrzeby można wykorzystać mleko roślinne, na przykład migdałowe lub owsiane, pamiętając, że deser będzie miał wtedy delikatnie inny smak.
- Ekstrakt waniliowy: można zamienić na ziarenka z laski wanilii, cukier wanilinowy lub pastę waniliową dobrej jakości.
- Cukier puder do posypania: świetnie sprawdzi się także drobno starta gorzka czekolada lub mieszanka cukru pudru z cynamonem.
Wskazówki dotyczące gotowania
- Owoce mogą być mrożone, ale nie należy ich wcześniej rozmrażać, aby nie puściły zbyt dużo soku i nie rozwodniły masy.
- Masa powinna być gładka, bez grudek mąki – najlepiej użyć ręcznej trzepaczki lub krótko zmiksować całość na niskich obrotach.
- Naczynie żaroodporne trzeba dokładnie posmarować miękkim masłem i obsypać cienką warstwą cukru, dzięki czemu deser nie przywiera i zyskuje delikatnie karmelizowane brzegi.
- Clafoutis najlepiej piec w średniej temperaturze, bez termoobiegu – zbyt wysoka temperatura mogłaby sprawić, że wierzch się przypali, a środek pozostanie zbyt płynny.
- Deser po upieczeniu powinien chwilę odpocząć, aby masa ustabilizowała się – podany zbyt szybko może wydawać się zbyt rzadki.
- Clafoutis smakuje najlepiej lekko ciepłe, podane z łyżką gęstej śmietany, jogurtu naturalnego lub kulką lodów waniliowych.
- Jeśli chcesz uzyskać bardziej wyrazisty waniliowy aromat, warto dodać do masy odrobinę startej skórki z cytryny, która ożywi smak i podkreśli słodycz jagód.
Składniki
- Jajka: 3 szt.
- Cukier drobny: 100 g
- Sól: szczypta
- Ekstrakt waniliowy: 1 łyżeczka
- Śmietana 30%: 150 ml
- Mleko: 150 ml
- Mąka pszenna: 120 g
- Jagody świeże lub mrożone: 200–250 g
- Masło do wysmarowania formy: 1 łyż.
- Cukier drobny do obsypania formy: 1 łyżeczka
- Cukier puder do posypania: do smaku
- 1. Rozgrzanie piekarnika: Piekarnik nastawia się na 170°C bez termoobiegu, aby miał czas równomiernie się nagrzać przed wstawieniem deseru.
- 2. Przygotowanie formy: Naczynie żaroodporne o wymiarach zbliżonych do 24×18 cm dokładnie smaruje się miękkim masłem, dbając o boki i dno, a następnie równomiernie obsypuje się je cienką warstwą cukru drobnego. Dzięki temu clafoutis po upieczeniu z łatwością się porcjuje, a brzegi delikatnie karmelizują.
- 3. Mieszanie składników płynnych: W większej misce umieszcza się jajka i cukier drobny, po czym energicznie miesza się całość trzepaczką, aż masa lekko się rozjaśni. Dodaje się szczyptę soli i ekstrakt waniliowy, aby wzmocnić smak. Następnie wlewa się mleko i śmietanę, nadal mieszając, aż składniki dobrze się połączą.
- 4. Dodawanie mąki: Do miski z płynną masą wsypuje się przesianą mąkę pszenną. Całość miesza się do momentu, gdy powstanie gładkie, jednolite ciasto bez grudek. Masa powinna mieć konsystencję nieco gęstszą niż ciasto naleśnikowe – w razie potrzeby można dodać odrobinę mleka lub dosypać szczyptę mąki.
- 5. Układanie owoców: Na dnie przygotowanego naczynia rozkłada się równą warstwę jagód. Jeśli używane są owoce mrożone, trafiają do formy prosto z zamrażalnika, ponieważ nie ma potrzeby wcześniejszego rozmrażania. Ważne, aby owoce rozłożyć równomiernie, wtedy w każdym kawałku deseru znajdzie się ich odpowiednio dużo.
- 6. Zalewanie owoców masą: Przygotowaną masę jajeczno-mleczną wlewa się ostrożnie do naczynia z jagodami. Dobrze jest robić to powoli i po ściance formy, aby owoce nie wypłynęły całkowicie na powierzchnię. Na tym etapie można delikatnie poruszyć naczyniem, by masa równomiernie wypełniła wszystkie przestrzenie między owocami.
- 7. Pieczenie clafoutis: Naczynie ustawia się na środkowej półce piekarnika i piecze się deser przez około 35–45 minut, aż masa wyraźnie się zetnie, a wierzch lekko się zarumieni. Gotowość można sprawdzić, wbijając w środek cienki patyczek – po wyjęciu powinien być suchy lub z minimalną ilością wilgotnych okruchów.
- 8. Studzenie i podanie: Po upieczeniu formę wyjmuje się z piekarnika i pozostawia na kilka minut, aby clafoutis nieco przestygło i ustabilizowało strukturę. Lekko ciepły deser obficie posypuje się cukrem pudrem. Clafoutis kroi się w kwadraty i podaje od razu, na przykład z dodatkiem świeżych jagód, jeżyn, kleksem bitej śmietany lub kulką lodów waniliowych.
- 9. Jeśli zależy Ci na wyjątkowo kremowej, „budyniowej” konsystencji, masę warto przygotować kilka minut wcześniej i odstawić na chwilę, aby mąka dobrze napęczniała. Dzięki temu clafoutis piecze się równomierniej, a struktura jest gładsza i delikatniejsza. Gdy spodziewam się gości, często przygotowuję masę z wyprzedzeniem, przechowuję ją w lodówce, a tuż przed przyjściem gości wlewam ją na owoce i wstawiam deser do piekarnika – wtedy trafia na stół idealnie ciepły i świeży.
Wykonanie przepisu
FAQ
Jak przechowywać clafoutis z jagodami, aby zachowało świeżość?
Clafoutis najlepiej smakuje w dniu pieczenia, lekko ciepłe, ale z powodzeniem można je przechowywać w lodówce. Po całkowitym wystudzeniu formę należy przykryć folią spożywczą lub szczelną pokrywką i wstawić do lodówki na maksymalnie 2–3 dni. Z mojego doświadczenia wynika, że po nocy masa nieco się stabilizuje, a deser staje się bardziej zwarty, ale wciąż pozostaje kremowy. Warto pamiętać, że owoce z czasem puszczają sok, dlatego im dłużej clafoutis stoi, tym bardziej wilgotny staje się spód – to naturalne zjawisko przy deserach z dużą ilością owoców.
Czy clafoutis z jagodami można zamrozić i jak to zrobić prawidłowo?
Tak, clafoutis można zamrozić, choć jego konsystencja po rozmrożeniu będzie nieco bardziej wilgotna. Zawsze mrożę deser już pokrojony w porcje – każdy kawałek owijam folią spożywczą i układam w pojemniku, aby nie nasiąkał zapachami z zamrażarki. W takiej formie clafoutis może być przechowywane do około 2 miesięcy. Do odgrzania wystarczy przełożyć porcje na talerzyk, pozostawić do rozmrożenia w lodówce, a następnie krótko podgrzać w piekarniku lub mikrofali. Dzięki temu masa znów staje się przyjemnie ciepła i miękka, a owoce odzyskują część swojej soczystości.
Jak przygotować clafoutis z jagodami w wersji bez laktozy?
W wersji bez laktozy kluczowe jest zastąpienie produktów mlecznych odpowiednimi zamiennikami. Najlepiej użyć mleka bez laktozy lub napoju roślinnego, na przykład migdałowego czy owsianego, o neutralnym smaku. Śmietanę 30% można zastąpić śmietanką bez laktozy lub gęstą śmietanką kokosową, która dobrze się zapieka i nadaje deserowi delikatnej egzotycznej nuty. Masło do wysmarowania formy warto wymienić na masło klarowane lub dobrej jakości margarynę roślinną przeznaczoną do pieczenia. Dzięki tym zmianom struktura deseru pozostaje bardzo zbliżona do oryginału – kremowa i delikatna – a osoby nietolerujące laktozy mogą spokojnie cieszyć się tym francuskim klasykiem.
Jak uniknąć zakalca lub zbyt rzadkiej konsystencji clafoutis?
Aby clafoutis nie wyszło zbyt rzadkie, ważne jest zachowanie proporcji między jajkami, mlekiem, śmietaną i mąką oraz odpowiedni czas pieczenia. Masa powinna być gładka, bez grudek, o konsystencji gęstego ciasta naleśnikowego. Zbyt duża ilość owoców może sprawić, że deser wyjdzie bardzo mokry, dlatego lepiej trzymać się podanej w przepisie ilości. Owoce mrożone nie powinny być rozmrażane wcześniej, aby nie wprowadzić dodatkowej ilości wody. Z mojego doświadczenia wynika, że najlepiej piec clafoutis w temperaturze 170°C, aż wierzch się zrumieni, a środek przestanie się trząść przy poruszaniu formą – to znak, że masa ścięła się prawidłowo i po lekkim przestudzeniu będzie miała idealną, budyniową strukturę.
Jak odgrzać clafoutis z jagodami, aby nie wysuszyć deseru?
Clafoutis najlepiej odgrzewać delikatnie, aby masa pozostała kremowa. Zwykle układam porcje w żaroodpornym naczyniu, przykrywam luźno folią aluminiową i podgrzewam przez kilka minut w piekarniku nagrzanym do około 150–160°C. Folia zapobiega nadmiernemu wysychaniu wierzchu, a niska temperatura pozwala równomiernie ogrzać deser. W mikrofali warto używać krótkich interwałów po 15–20 sekund, sprawdzając konsystencję – zbyt długie podgrzewanie może sprawić, że masa stanie się gumowata. Lekko podgrzane clafoutis, oprószone świeżym cukrem pudrem, smakuje prawie tak samo dobrze, jak tuż po upieczeniu.
Jak dopasować przepis na clafoutis z jagodami do większej formy?
Jeśli chcesz przygotować clafoutis w większej formie, najprościej jest proporcjonalnie zwiększyć ilość składników. Z mojego doświadczenia dobrze sprawdza się podwojenie wszystkich składników przy formie mniej więcej dwa razy większej powierzchniowo niż 24×18 cm. Ważne, aby grubość masy w naczyniu pozostała zbliżona do tej z podstawowego przepisu – zbyt cienka warstwa szybko się przesuszy, a zbyt gruba może piec się nierównomiernie. Przy większej ilości masy czas pieczenia wydłuży się o kilkanaście minut, dlatego warto obserwować deser pod koniec pieczenia i sprawdzać stopień ścięcia patyczkiem. Dzięki temu unikniesz surowego środka lub przesuszonego wierzchu.
