Keks świąteczny z bakaliami i orzechami – puszyste ciasto z masłem i mlekiem
Zawartość
Ten keks świąteczny z bakaliami i orzechami to jedno z tych ciast, które przywołują najpiękniejsze wspomnienia rodzinnych spotkań. Pachnie domem, ciepłem i świętami. Przepis ten dostałam od mojej teściowej ponad 20 lat temu i od tamtej pory piekę go co roku – zwłaszcza na Nowy Rok lub w okresie Bożego Narodzenia. Jest niezwykle puszysty, aromatyczny i pełen suszonych owoców, które nadają mu wyjątkowej słodyczy i soczystości. 🍇🥰
To jedno z niewielu ciast, do którego rozpuszcza się masło z cukrem i mlekiem – to właśnie ten trik sprawia, że jego konsystencja jest idealnie wilgotna, ale nie ciężka. Dzięki temu keks zachowuje świeżość przez kilka dni i doskonale smakuje nawet po 2–3 dniach od upieczenia.
Z doświadczenia wiem, że to ciasto zawsze się udaje, niezależnie od okazji. Testowałam je niezliczoną ilość razy, zarówno w tradycyjnej kuchence gazowej, jak i w nowoczesnym piekarniku elektrycznym z termoobiegiem. Każdy, kto próbował tego wypieku, prosił o przepis – a to chyba najlepsza rekomendacja.
Reklama
Możliwe alternatywy dla składników:
- Masło: można zastąpić margaryną dobrej jakości lub olejem kokosowym (dla wersji bez laktozy).
- Mleko: sprawdzi się również mleko roślinne, np. migdałowe lub owsiane.
- Cukier: można użyć cukru trzcinowego, ksylitolu lub erytrytolu, aby obniżyć kaloryczność.
- Bakalie: dowolna kombinacja – suszone morele, figi, daktyle, żurawina, rodzynki, śliwki, kandyzowana skórka pomarańczowa lub orzechy nerkowca.
- Aromat migdałowy: można zastąpić waniliowym lub rumowym.
- Mąka pszenna: w wersji zdrowszej można dodać pół na pół z mąką orkiszową lub pełnoziarnistą.
Wskazówki dotyczące gotowania:
- Wszystkie składniki powinny mieć temperaturę pokojową – dzięki temu ciasto będzie bardziej puszyste.
- Po rozpuszczeniu masła z cukrem i mlekiem, masa musi całkowicie ostygnąć, zanim dodasz jajka – inaczej mogą się ściąć.
- Bakalie warto lekko oprószyć mąką przed dodaniem do ciasta, żeby nie opadły na dno.
- Nie otwieraj piekarnika w pierwszych 30 minutach pieczenia, aby ciasto nie opadło.
- Po wystudzeniu możesz polać keks lukrem cytrynowym lub posypać cukrem pudrem.
Składniki
- Masło: 250 g.
- Mleko: 1 szklanka.
- Cukier: 1 szklanka.
- Mąka pszenna: 3 szklanki.
- Proszek do pieczenia: 3 łyżeczki.
- Jajka: 3 sztuki.
- Aromat migdałowy: kilka kropel (opcjonalnie).
- Bakalie (rodzynki, żurawina, suszone morele, śliwki, figi, daktyle, orzechy włoskie): łącznie około 3–4 szklanek.
Około 12–14 kawałków:
- 1. Przygotowanie masy - Do garnka włożyłam masło, wsypałam cukier i wlałam mleko. Podgrzewałam wszystko na małym ogniu, aż składniki się rozpuściły i połączyły w jednolitą, błyszczącą masę. Następnie odstawiłam ją do całkowitego wystudzenia.
- 2. Przygotowanie bakalii - Rodzynki i żurawinę zalałam wrzątkiem na kilka minut, po czym dokładnie odcedziłam i osuszyłam. Pozostałe suszone owoce – morele, figi i śliwki – pokroiłam na drobne kawałki. Orzechy włoskie grubo posiekałam.
- 3. Mieszanie składników - W dużej misce ubiłam jajka na puszystą masę. Stopniowo dodawałam ostudzoną masę maślaną oraz przesianą mąkę z proszkiem do pieczenia. Wlałam kilka kropel aromatu migdałowego, po czym wszystko dokładnie wymieszałam mikserem na gładkie, jednolite ciasto.
- 4. Dodanie bakalii - Na koniec wsypałam wszystkie przygotowane bakalie i delikatnie wymieszałam łyżką, aby równomiernie rozprowadziły się w cieście.
- 5. Pieczenie - Masę przełożyłam do dwóch keksówek o wymiarach 25×12 cm, wyłożonych papierem do pieczenia. Wstawiłam do piekarnika nagrzanego do 180°C (grzanie góra–dół) i piekłam około 60 minut, aż wierzch stał się złocisty, a patyczek po wbiciu w środek wychodził suchy.
- 6. Studzenie i podanie - Po upieczeniu wyjęłam ciasto z piekarnika, pozostawiłam na 10 minut w formie, a następnie ostrożnie przełożyłam na kratkę do całkowitego wystudzenia.
- 7. Jeśli chcesz, by keks zachował świeżość jeszcze dłużej, owiń go szczelnie folią spożywczą lub przechowuj w metalowej puszce. Z czasem smaki bakalii jeszcze bardziej się przenikają, a ciasto nabiera głębszego aromatu.
Wykonanie przepisu
FAQ
Jak przechowywać keks z bakaliami, aby długo pozostał świeży?
Najlepiej przechowywać keks w szczelnie zamkniętym pojemniku lub owinąć go folią spożywczą, aby nie tracił wilgoci. W temperaturze pokojowej zachowuje świeżość przez 5–6 dni, ale w chłodnym miejscu – nawet do 10 dni. Jeśli chcesz, by pozostał miękki i aromatyczny, unikaj trzymania go w lodówce, bo niska temperatura wysusza ciasto. Zamiast tego przechowuj go w metalowej puszce lub szklanym naczyniu z pokrywką. Ten sposób testowałam wielokrotnie i zawsze utrzymuje doskonałą teksturę wypieku.
Czy keks można zamrozić i jak najlepiej to zrobić?
Tak, keks z bakaliami doskonale nadaje się do mrożenia. Po całkowitym wystudzeniu owiń go szczelnie folią spożywczą i włóż do woreczka lub pojemnika do zamrażarki. Można przechowywać go do 3 miesięcy. Aby zachować najlepszy smak i strukturę, rozmrażaj go powoli – najpierw w lodówce przez noc, a następnie w temperaturze pokojowej. Dzięki dużej zawartości tłuszczu z masła i naturalnej wilgotności z bakalii, po rozmrożeniu keks nie traci swojej miękkości ani aromatu.
Jak uniknąć opadania bakalii na dno ciasta podczas pieczenia?
Aby bakalie nie opadły na dno, przed dodaniem do masy warto obtoczyć je w niewielkiej ilości mąki pszennej. To sprawia, że owoce i orzechy lepiej „trzymają się” ciasta i równomiernie się w nim rozkładają. Warto też pamiętać, by masa nie była zbyt rzadka – gęstsze ciasto lepiej utrzyma bakalie w strukturze. Ten trik to klasyczna rada, którą dostałam od mojej teściowej i zawsze działa, nawet w delikatnych wypiekach.
Jak przygotować keks bez laktozy?
Wersję bez laktozy można przygotować, zastępując masło margaryną roślinną lub olejem kokosowym oraz używając mleka roślinnego – np. migdałowego, owsianego lub ryżowego. Takie połączenie sprawia, że ciasto pozostaje puszyste i aromatyczne, a jednocześnie lekkostrawne. Warto też dodać kilka kropel aromatu waniliowego, który podbija smak i maskuje brak klasycznego masła. Przetestowałam tę wersję wielokrotnie dla osób z nietolerancją laktozy i efekt końcowy nie różni się od tradycyjnego keksa.
Czy można zrobić keks bezglutenowy?
Tak, można przygotować keks bezglutenowy, stosując gotową mieszankę mąk bezglutenowych lub połączenie mąki ryżowej, ziemniaczanej i kukurydzianej w proporcji 2:1:1. Warto również dodać łyżeczkę gumy ksantanowej, która poprawia elastyczność ciasta i zapobiega jego kruszeniu się po upieczeniu. Z mojego doświadczenia wynika, że najlepszy efekt daje dodanie nieco większej ilości mleka (ok. 1,25 szklanki), aby ciasto miało odpowiednią wilgotność i lekkość.
Jak rozpoznać, że keks jest już upieczony?
Najpewniejszym sposobem jest test suchego patyczka – po wbiciu w środek ciasta powinien wyjść suchy, bez śladów surowej masy. Dodatkowo powierzchnia keksa powinna być złocista i lekko sprężysta pod palcem. Jeśli po naciśnięciu palcem wierzch szybko wraca do pierwotnego kształtu, oznacza to, że ciasto jest gotowe. Warto pamiętać, że zbyt długie pieczenie może wysuszyć wypiek, dlatego najlepiej sprawdzić go po 55 minutach.
Jak poprawić zbyt suchy lub twardy keks?
Jeśli keks wyszedł zbyt suchy, można go uratować, nasączając delikatnie ciepłym mlekiem lub likierem migdałowym. Innym sposobem jest podanie go z konfiturą, masłem orzechowym lub lodami – wtedy wilgoć i tłuszcz z dodatków zrównoważą suchą strukturę. Warto też pamiętać, że zbyt długie mieszanie ciasta może sprawić, że keks stanie się zbity. Dlatego zawsze mieszaj tylko do połączenia składników – to jedna z podstawowych zasad w profesjonalnym pieczeniu ciast ucieranych.
