Szarlotka z bezą i kruszonką - po prostu pycha
Szarlotka z bezą i kruszonką to jeden z tych wypieków, które nigdy się nie nudzą i zawsze budzą zachwyt domowników oraz gości. Delikatne, maślane ciasto, soczyste jabłka pachnące cynamonem i puszysta, lekko chrupiąca beza tworzą połączenie idealne. To klasyczny deser kuchni polskiej, często pieczony w domach na niedzielne spotkania przy kawie.
Pamiętam, że pierwszy raz jadłam tę szarlotkę u mojej babci – pachniała cynamonem i wanilią, a wierzch był lekko złocisty od kruszonki. Od tamtej pory piekę ją regularnie, testując różne odmiany jabłek i dodatki. Ten przepis jest sprawdzony wiele razy i gwarantuję, że zawsze wychodzi perfekcyjnie. Dzięki dodatkowi kruszonki ciasto nabiera jeszcze bardziej domowego charakteru i smaku, który przyciąga do stołu wszystkich. 🍏☕
Możliwe alternatywy dla składników
- Mąka pszenna: można użyć mąki orkiszowej lub mieszanki pszennej z krupczatką dla bardziej kruchej konsystencji.
- Masło: zamiast klasycznego masła sprawdzi się też margaryna wysokiej jakości lub masło klarowane.
- Jabłka: polecam szarą renetę, antonówkę lub ligol, ale można też wykorzystać gruszki dla bardziej delikatnej wersji.
- Cukier: zamiennikiem może być ksylitol, erytrytol albo cukier trzcinowy.
- Cynamon: zamiast niego można dodać przyprawę do piernika, kardamon lub wanilię.
- Kwaśna śmietana: w awaryjnej sytuacji można użyć gęstego jogurtu naturalnego.
Wskazówki dotyczące gotowania
- Aby beza była idealnie sztywna, białka powinny być dobrze schłodzone.
- Jabłka najlepiej zetrzeć tuż przed pieczeniem, aby nie zdążyły ściemnieć.
- Kruszonkę warto przygotować wcześniej i schłodzić w lodówce – będzie bardziej chrupiąca.
- Ciasto można przygotować dzień wcześniej i przechowywać w lodówce – smaki jeszcze lepiej się przegryzą.
- Formę do pieczenia warto wysypać kaszą manną – zapobiega to przywieraniu ciasta i dodaje ciekawego posmaku.
Składniki
- Mąka pszenna: 2 szklanki.
- Masło: 1 kostka (200 g).
- Cukier: 1/2 szklanki.
- Jajko: 1 sztuka.
- Kwaśna śmietana: 1 łyżka.
- Jabłka: 10 średniej wielkości.
- Cukier: 2 łyżki.
- Cynamon: 2 łyżeczki.
- Sok z cytryny: z połowy cytryny.
- Białka: 5 sztuk.
- Cukier: 1/2 szklanki.
- Mąka ziemniaczana: 1 kopiasta łyżeczka.
- Masło: 50 g.
- Cukier: 3 łyżki.
- Mąka pszenna: 4 łyżki.
Ciasto
Nadzienie jabłkowe
Beza
Kruszonka (opcjonalnie, ale polecam)
- 1. Przygotowanie ciasta kruchego. Mąkę przesiewa się do dużej miski, a następnie dodaje zimne masło pokrojone w kostkę. Składniki sieka się nożem lub rozciera palcami, aż powstanie sypka kruszonka. Potem dosypuje się cukier, wbija jajko i dodaje śmietanę. Wszystko szybko zagniata się w zwarte ciasto, owija folią spożywczą i wkłada do lodówki na minimum 30 minut.
- 2. Przygotowanie jabłek. Owoce obiera się ze skórki, usuwa gniazda nasienne i ściera na tarce o grubych oczkach. Skrapia się je sokiem z cytryny, dodaje cukier oraz cynamon, po czym dokładnie miesza. Jeśli jabłka puszczą dużo soku, warto je lekko odcisnąć, aby ciasto nie było zbyt mokre.
- 3. Przygotowanie bezy. Białka oddziela się od żółtek i chłodzi przez kilka minut w lodówce. Następnie ubija się je ze szczyptą soli na sztywną pianę. Gdy piana zacznie gęstnieć, wsypuje się stopniowo cukier wymieszany z mąką ziemniaczaną. Ubija się dalej, aż masa stanie się lśniąca i gęsta.
- 4. Podpiekanie spodu. Ciasto wyjmuje się z lodówki, rozwałkowuje i wykłada na formę posmarowaną masłem oraz oprószoną kaszą manną. Spód nakłuwa się widelcem i piecze przez 20 minut w piekarniku nagrzanym do 180°C.
- 5. Układanie warstw. Na podpieczony spód wykłada się starte jabłka, wyrównując je łyżką. Następnie rozprowadza się równą warstwę bezy, a na wierzchu posypuje się kruszonką przygotowaną z masła, mąki i cukru.
- 6. Pieczenie całości. Ciasto wkłada się ponownie do piekarnika i piecze przez około 20 minut w 170°C, aż beza nabierze delikatnie złotego koloru, a kruszonka stanie się chrupiąca.
- 7. Podanie. Szarlotkę wyjmuje się z piekarnika i pozostawia do całkowitego wystygnięcia. Najlepiej smakuje na drugi dzień, kiedy smaki się połączą. Można ją podać z bitą śmietaną albo gałką lodów waniliowych. 🍨
- 8. Jeśli chcesz, aby beza była jeszcze bardziej chrupiąca, na koniec pieczenia możesz lekko uchylić drzwiczki piekarnika i suszyć ciasto przez dodatkowe 10 minut w temperaturze 100°C.
Wykonanie przepisu
FAQ
Jak przechowywać szarlotkę z bezą i kruszonką, aby zachowała świeżość?
Szarlotkę najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu, w szczelnie zamkniętym pojemniku lub przykrytą folią spożywczą. Dzięki temu nie wyschnie i nie przejmie zapachów z lodówki. Przetestowałam, że w temperaturze pokojowej zachowuje świeżość do 2 dni, a w lodówce nawet 4 dni. Beza z czasem może mięknąć, dlatego warto ciasto spożyć możliwie szybko. To naturalne zjawisko wynikające z higroskopijności cukru w bezie, który chłonie wilgoć z jabłek i otoczenia.
Czy szarlotkę można mrozić i jak to zrobić prawidłowo?
Tak, szarlotkę można mrozić, jednak najlepiej zrobić to bez bezy, ponieważ po rozmrożeniu piana traci swoją puszystość. Ciasto z jabłkami kroję na porcje, zawijam każdą w folię spożywczą i wkładam do szczelnego pojemnika. Tak zabezpieczona szarlotka wytrzymuje w zamrażarce do 3 miesięcy. Po rozmrożeniu warto ją lekko podgrzać w piekarniku w 150°C przez 10 minut – odzyska wówczas świeżość i delikatną kruchość.
Jak przygotować szarlotkę w wersji bez laktozy lub bez glutenu?
Wersję bez laktozy przygotuję, zastępując masło margaryną roślinną lub olejem kokosowym. Kwaśną śmietanę można zamienić na jogurt kokosowy lub napój sojowy zagęszczony odrobiną mąki. W opcji bezglutenowej stosuję mieszankę mąk bezglutenowych (np. ryżową, ziemniaczaną i kukurydzianą) oraz dodaję szczyptę gumy ksantanowej, która poprawia elastyczność ciasta. Oba sposoby są sprawdzone i pozwalają uzyskać ciasto o bardzo podobnej strukturze do klasycznej wersji.
Jak uniknąć tego, aby spód szarlotki był zakalcowaty?
Najczęstszą przyczyną zakalcowatego spodu jest nadmiar soku z jabłek. Dlatego starte jabłka zawsze lekko odciskam przed wyłożeniem na ciasto. Spód koniecznie podpiekam przez około 20 minut w 180°C – dzięki temu uzyskuje on stabilną strukturę. Dodatkowo oprószenie formy kaszą manną lub bułką tartą absorbuje nadmiar wilgoci. Te techniki stosowane są od pokoleń w polskich domach i naprawdę się sprawdzają.
Co zrobić, aby beza na szarlotce była stabilna i nie opadała?
Stabilność bezy zależy od odpowiedniego ubicia białek i właściwej temperatury pieczenia. Białka powinny być dobrze schłodzone, a cukier dodawany stopniowo – wtedy kryształy cukru równomiernie rozpuszczają się w pianie. Dodatek mąki ziemniaczanej wzmacnia strukturę i zapobiega opadaniu. Z mojego doświadczenia wynika, że najlepszy efekt daje pieczenie bezy w niższej temperaturze (ok. 170°C), aż uzyska delikatnie złoty kolor. Po wyłączeniu piekarnika można ją dosuszać przy uchylonych drzwiczkach – dzięki temu pozostaje chrupiąca z zewnątrz, a miękka w środku.
