Tarta z jabłkami, budyniem waniliowym i kruszonką
Tarta z jabłkami, budyniem waniliowym i złocistą kruszonką to klasyczne ciasto, które od pokoleń gości na polskich stołach. Połączenie kruchego spodu, kremowego budyniu i soczystych jabłek z cynamonową nutą sprawia, że każdy kawałek rozpływa się w ustach. Przepis ten został przetestowany wielokrotnie – zarówno przeze mnie, jak i przez moją mamę, która przygotowywała podobną tartę w każdą jesień. Smak tej tarty to dla mnie powrót do dzieciństwa i rodzinnych spotkań przy kuchennym stole.
Osobiście najbardziej lubię przygotowywać to ciasto, gdy w domu unosi się zapach pieczonych jabłek i wanilii – daje on poczucie ciepła i bezpieczeństwa. Z mojego doświadczenia wiem, że ta tarta zawsze się udaje, a nawet osoby początkujące w pieczeniu poradzą sobie z tym przepisem.
Możliwe alternatywy dla składników
- Jabłka można zastąpić gruszkami – ciasto nabierze bardziej delikatnego, lekko miodowego aromatu.
- Zamiast budyniu waniliowego można użyć budyniu śmietankowego lub czekoladowego – smak stanie się bardziej wyrazisty.
- Kruche ciasto można przygotować na bazie mąki pełnoziarnistej – doda ono więcej błonnika i lekko orzechowy posmak.
- Masło w kruszonce można wymienić na margarynę lub olej kokosowy – sprawdzi się to w wersji lżejszej i bardziej dietetycznej.
- Dla osób unikających nabiału: mleko krowie można zastąpić mlekiem roślinnym (np. owsianym lub sojowym).
Wskazówki dotyczące gotowania
- Jabłka najlepiej wcześniej podsmażyć z odrobiną masła i cynamonu – dzięki temu będą bardziej aromatyczne.
- Jeśli chcesz uzyskać jeszcze bardziej chrupiącą kruszonkę, dodaj do niej szczyptę soli i łyżkę płatków migdałowych.
- Ważne, aby kruche ciasto dobrze schłodzić w lodówce – wtedy nie będzie się kleić i upiecze się równomiernie.
- Budyń należy ugotować gęstszy niż zwykle, aby masa w tarcie była stabilna i nie rozlewała się podczas krojenia.
- Tartę najlepiej kroić, gdy lekko przestygnie – wtedy budyń zdąży się zestalić, a ciasto łatwiej będzie podzielić.
Składniki
- Mąka pszenna: 250 g.
- Masło zimne: 150 g.
- Cukier puder: 80 g.
- Żółtko: 1 sztuka.
- Szczypta soli: 1.
- Jabłka (kwaśne, np. szara reneta): 4–5 sztuk.
- Cukier: 2 łyżki.
- Cynamon mielony: 1 łyżeczka.
- Budyń waniliowy w proszku: 1 opakowanie (40 g).
- Mleko: 500 ml.
- Cukier do budyniu: 2 łyżki.
- Mąka pszenna do kruszonki: 100 g.
- Masło zimne do kruszonki: 70 g.
- Cukier kryształ: 70 g.
- 1. Na początku przesiewa się mąkę do miski i dodaje zimne masło pokrojone w kostkę. Składniki rozciera się palcami, aż powstanie konsystencja przypominająca piasek. Następnie wsypuje się cukier puder, szczyptę soli i dodaje żółtko. Wszystko zagniata się na gładkie, elastyczne ciasto.
- 2. Gdy ciasto zostaje zagniecione, formuje się je w kulę, owija folią spożywczą i wkłada do lodówki na około 30 minut. Dzięki temu spód tarty stanie się kruchy i nie będzie się kruszył podczas krojenia.
- 3. W międzyczasie obiera się jabłka, usuwa gniazda nasienne i kroi je w cienkie plasterki. Jabłka podsypuje się cukrem i cynamonem, a następnie odstawia na kilka minut, aby puściły sok i zmiękły.
- 4. Budyń przygotowuje się zgodnie z instrukcją na opakowaniu, ale dodaje się mniej mleka (około 450–500 ml), aby masa była bardziej gęsta. Odstawia się do lekkiego przestudzenia.
- 5. Schłodzone ciasto rozwałkowuje się na grubość około 0,5 cm i wykłada nim formę do tarty. Dno nakłuwa się widelcem i piecze w piekarniku nagrzanym do 180°C przez około 15 minut, aż lekko się zarumieni.
- 6. Na podpieczony spód wykłada się równomiernie plasterki jabłek. Następnie rozprowadza się warstwę budyniu, dbając, by masa była gładka i przykrywała całe jabłka.
- 7. Przygotowuje się kruszonkę: mąkę, zimne masło i cukier uciera się palcami, aż powstaną grudki. Całość wysypuje się na wierzch tarty, tworząc równą warstwę.
- 8. Tartę wkłada się do piekarnika nagrzanego do 180°C i piecze jeszcze przez około 30 minut, aż kruszonka stanie się złocista i chrupiąca.
- 9. Po wyjęciu z piekarnika tartę należy przestudzić przez minimum 20 minut – dopiero wtedy budyń się zetnie, a ciasto łatwiej się pokroi.
- 10. Jeśli chcesz, aby tarta wyglądała jeszcze bardziej efektownie, ułóż plasterki jabłek w wachlarz lub spiralę przed nałożeniem budyniu. Dodatkowo możesz posypać kruszonkę odrobiną cukru trzcinowego – podczas pieczenia skarmelizuje się on i nada deserowi wyjątkowy smak.
Wykonanie przepisu
FAQ
Jak przechowywać tartę z jabłkami i budyniem, aby zachowała świeżość?
Tartę najlepiej przechowywać w lodówce, w szczelnym pojemniku lub przykrytą folią spożywczą, aby nie wyschła i nie wchłaniała innych zapachów. Dzięki temu zachowa świeżość przez 2–3 dni. Z mojego doświadczenia wynika, że budyniowa masa zachowuje kremową konsystencję tylko wtedy, gdy tarta stoi w chłodzie, ponieważ w temperaturze pokojowej szybko się rozwarstwia i traci strukturę.
Czy tartę z budyniem i jabłkami można mrozić?
Tak, tartę można zamrozić, ale najlepiej zrobić to bez kruszonki, ponieważ po rozmrożeniu traci ona chrupkość. Zalecam zamrożenie samego spodu z jabłkami i budyniem, owiniętego szczelnie folią aluminiową. W ten sposób można ją przechowywać do 2 miesięcy. Po rozmrożeniu warto przygotować świeżą kruszonkę i zapiec tartę dodatkowe 10 minut, aby odzyskała idealny smak i teksturę. Tę metodę wielokrotnie testowałam i gwarantuje najlepszy efekt końcowy.
Jak uniknąć zakalca w tarcie z jabłkami?
Najczęstszą przyczyną zakalca jest zbyt wilgotny spód lub nieodpowiednie podsmażenie jabłek. Aby temu zapobiec, warto lekko podpiec kruche ciasto przed dodaniem nadzienia i odczekać, aż budyń przestygnie, zanim trafi na spód. Jabłka dobrze jest wcześniej podsmażyć na maśle z odrobiną cynamonu – wtedy odparuje z nich nadmiar soku. Dzięki temu spód pozostaje kruchy, a tarta zachowuje idealną strukturę.
Czy można przygotować tartę w wersji bez laktozy lub bez glutenu?
Tak, tarta może być dostosowana do różnych potrzeb dietetycznych. W wersji bez laktozy wystarczy użyć mleka roślinnego (np. migdałowego, owsianego) do budyniu i margaryny roślinnej w cieście. W wariancie bezglutenowym należy zastąpić mąkę pszenną mieszanką mąki bezglutenowej (np. ryżowej, kukurydzianej lub migdałowej). Z mojego doświadczenia wynika, że takie zamienniki nie wpływają znacząco na smak, choć struktura ciasta może być nieco bardziej krucha – warto wtedy dodać szczyptę skrobi ziemniaczanej, aby poprawić elastyczność.
Jak sprawić, by kruszonka była naprawdę chrupiąca?
Sekretem chrupiącej kruszonki jest odpowiednia proporcja masła do mąki i cukru oraz użycie bardzo zimnego tłuszczu. Podczas wyrabiania warto zostawić większe kawałeczki ciasta, zamiast rozcierać je na pył – dzięki temu po upieczeniu będą chrupały pod zębami. Dobrym trikiem jest także dodanie łyżki cukru trzcinowego lub płatków migdałowych – cukier karmelizuje się w piekarniku, a migdały nadają dodatkowej chrupkości. W mojej praktyce ten sposób zawsze daje perfekcyjny efekt.
Jak odgrzać tartę, aby nie straciła smaku i konsystencji?
Tartę najlepiej odgrzewać w piekarniku nagrzanym do 150°C przez około 10 minut. Dzięki temu budyń delikatnie się podgrzeje, a kruszonka odzyska swoją chrupkość. Unikaj podgrzewania w mikrofalówce, ponieważ budyń może się zwarzyć, a kruszonka stanie się gumowata. Tę metodę sprawdziłam wielokrotnie i zawsze pozwala przywrócić świeży smak domowej tarty.
