Zapiekanka z soczewicą pod pierzynką ziemniaczaną
Zawartość
To sycąca, domowa zapiekanka warzywna, w której aromatyczna baza z selera naciowego, marchewki, papryki, cebuli, pomidorów i soczewicy przykryta jest miękką, kremową pierzynką ziemniaczaną. Inspiracją były klasyczne „cottage pie” i polskie zapiekanki z puree, ale w lżejszej, roślinnej odsłonie, idealnej na rodzinny obiad, kolację lub posiłek do lunchboxu. Warstwa warzywno-soczewicowa daje głębię smaku dzięki duszeniu z passatą pomidorową i przyprawom, a ziemniaki zapewniają przytulną, gładką fakturę oraz złocistą, lekko chrupiącą powierzchnię po zapieczeniu.
Przepis dopracowałam po kilku testach w domu, szukając idealnych proporcji bulionu i pomidorów, aby nadzienie było gęste, ale soczyste. Z doświadczenia wiem, że dzieci chętnie zjadają tę zapiekankę, bo ziemniaczana pierzynka łączy wszystkie smaki w jedną, łagodną całość. Ten sposób pieczenia świetnie sprawdza się także po długim dniu, kiedy zależy mi na jednym, pełnowartościowym daniu w naczyniu żaroodpornym. 😊
Reklama
Możliwe alternatywy dla składników
- Soczewica: zielona lub brązowa ugotowana; zamiast niej można użyć ciecierzycy, białej fasoli lub mieszanki roślin strączkowych z puszki, dobrze odsączonych i opłukanych.
- Pomidory: gęsta passata pomidorowa lub drobno krojone pomidory z puszki; w sezonie świeże, dojrzałe pomidory obrane ze skórki i drobno posiekane.
- Ziemniaki: tradycyjne mączyste odmiany do puree; alternatywnie słodkie ziemniaki (bataty) albo pół na pół ziemniaki i kalafior dla lżejszej wersji.
- Tłuszcz do puree: masło; w wersji bez nabiału oliwa z oliwek lub wegańska margaryna o neutralnym smaku.
- Mleko do puree: mleko krowie 3,2%; alternatywnie napój roślinny bez cukru, najlepiej sojowy lub owsiany barista, ewentualnie bulion warzywny.
- Bulion: domowy bulion warzywny; w razie potrzeby woda z dodatkiem ½ łyżeczki koncentratu lub pasty warzywnej dobrej jakości.
- Przyprawy: wędzona papryka, tymianek, liść laurowy; można dodać odrobinę kminu rzymskiego, pieprzu ziołowego lub ostrej papryki, jeśli lubisz wyrazistszy smak.
- Dodatkowa skórka: na wierzch można posypać bułką tartą, płatkami drożdżowymi albo drobno startym serem (np. cheddar, parmezan) dla gratynowanej, chrupiącej warstwy.
Wskazówki dotyczące gotowania
- Warstwa warzywna powinna odparować do konsystencji gęstego ragù, aby zapiekanka nie była wodnista po przekrojeniu.
- Puree ziemniaczane najlepiej łączyć z gorącym mlekiem i ciepłym tłuszczem, wtedy jest bardziej puszyste i nie tworzy grudek.
- Ziemniaki przeciskaj przez praskę lub dokładnie ubijaj, unikając zbyt długiego miksowania, aby nie zrobiły się kleiste.
- Jeśli używasz surowej soczewicy, ugotuj ją al dente w osolonej wodzie, a następnie odcedź i dodaj do sosu, aby zachowała strukturę.
- Dla mocniejszego smaku podsmaż warzywa na odrobinie oliwy do lekkiego zrumienienia, bo reakcja Maillarda wydobywa słodycz cebuli i marchewki.
- Piecz na środkowej półce, a na ostatnie 5 minut włącz funkcję grill, by uzyskać złocistą, chrupiącą pierzynkę.
- Zapiekankę można złożyć dzień wcześniej i przechować w lodówce, a następnie upiec bezpośrednio przed podaniem.
My tip
Jeśli planujesz zdjęcia potrawy, przed pieczeniem „pofaluj” wierzch widelcem i oprósz minimalnie wędzoną papryką oraz kilkoma kroplami oliwy — struktura pięknie się przypieka i wygląda apetycznie na zdjęciach, a alt w obrazie możesz ustawić jako: „warzywna zapiekanka z soczewicą pod pierzynką ziemniaczaną, złocisty wierzch”.
Składniki
- Oliwa z oliwek: 2 łyżki.
- Cebula: 1 duża sztuka (ok. 200 g), drobno posiekana.
- Seler naciowy: 2–3 łodygi (ok. 150 g), drobno pokrojone.
- Marchewka: 2 średnie sztuki (ok. 200 g), drobno pokrojone w kostkę.
- Papryka czerwona: 1 duża sztuka (ok. 200 g), pokrojona w kostkę.
- Czosnek: 3 ząbki, przeciśnięte.
- Soczewica ugotowana (zielona lub brązowa): 350 g (ok. 2 szklanki po odsączeniu).
- Passata pomidorowa gęsta: 500 ml.
- Bulion warzywny: 200 ml.
- Koncentrat pomidorowy: 1 łyżka.
- Liść laurowy: 1 sztuka.
- Tymianek suszony: 1 łyżeczka.
- Papryka wędzona słodka: 1 łyżeczka.
- Sól drobna: do smaku (ok. ¾ łyżeczki).
- Pieprz czarny świeżo mielony: do smaku.
- Ziemniaki mączyste: 1,2 kg, obrane i pokrojone w kawałki.
- Masło: 40 g.
- Mleko 3,2%: 120–150 ml (tyle, aby uzyskać kremową, ale gęstą konsystencję).
- Sól drobna: ½–¾ łyżeczki.
- Gałka muszkatołowa świeżo starta: szczypta.
- Opcjonalnie ser do gratin (np. cheddar lub parmezan drobno starty): 40–60 g.
- Opcjonalnie bułka tarta lub płatki drożdżowe: 1–2 łyżki.
Warstwa warzywno-soczewicowa:
Pierzynka ziemniaczana:
- 1. Zacznij od ziemniaków. Zalewam je zimną, lekko osoloną wodą, doprowadzam do wrzenia i gotuję 18–20 minut, aż będą bardzo miękkie. Odcedzam i odparowuję 2 minuty w garnku na małym ogniu.
- 2. Przygotuj puree. Do gorących ziemniaków dodajesz masło, a następnie wlejesz stopniowo gorące mleko, przeciskając całość przez praskę lub dokładnie ubijając. Doprawiam solą i gałką muszkatołową; puree powinno być gęste, ale jedwabiste. Odstawiam.
- 3. Podsmaż warzywa. Na szerokiej patelni rozgrzewam oliwę. Wrzucasz cebulę, seler i marchew, smażysz 6–8 minut, aż zmiękną i lekko się zrumienią. Dodaj paprykę, smaż kolejne 3 minuty.
- 4. Aromaty i pomidory. Czosnek ląduje na patelni na 30 sekund, po czym wsypiesz tymianek i paprykę wędzoną. Wlewam passatę i bulion, dodaję koncentrat, liść laurowy oraz sól i pieprz.
- 5. Soczewica i duszenie. Dorzucasz ugotowaną soczewicę, mieszam i duszę bez przykrycia 8–10 minut, aż sos zgęstnieje do konsystencji gęstego ragù. Wyjmuję liść laurowy.
- 6. Złożenie zapiekanki. Warstwę warzywną przekładam do naczynia żaroodpornego 25×30 cm. Na wierzchu rozprowadzisz równą warstwę puree. Dla efektu zrób fale widelcem; można posypać serem albo bułką tartą.
- 7. Pieczenie. Piekę w 200°C (góra–dół) przez 30–35 minut, aż brzegi zaczną bulgotać, a wierzch lekko się przyrumieni. Na ostatnie 3–5 minut włączysz funkcję grill, by ładnie zrumienić pierzynkę.
- 8. Podanie. Przed porcjowaniem odstawiam zapiekankę na 10 minut, aby ustabilizowała się struktura i kroiła się równo. Podawaj z sałatą z winegretem lub kiszonkami.
Wykonanie przepisu
FAQ
Jak zagęścić warstwę warzywną, aby zapiekanka nie była wodnista?
Najlepiej odparować sos na patelni bez przykrycia do konsystencji gęstego ragù: mieszaj często, aż na dnie zaczną pojawiać się ślady po łopatce. Pomaga też 1 łyżka koncentratu pomidorowego oraz użycie ugotowanej, dobrze odsączonej soczewicy. Zbyt rzadki sos powoduje rozwarstwianie się zapiekanki po upieczeniu, dlatego odparowanie jest kluczowe z perspektywy tekstury i estetyki porcji.
Czy mogę przygotować wersję bez nabiału i bez glutenu?
Tak. W puree zastosuj oliwę lub dobrą margarynę roślinną i napój sojowy albo owsiany bez cukru. Ser na wierzch zastąp płatkami drożdżowymi lub pominij; bułkę tartą wymień na bezglutenową, ewentualnie na prażoną mąkę kukurydzianą. Sos warzywny jest naturalnie bezglutenowy, o ile użyty koncentrat i bulion nie zawierają dodatków z glutenem (sprawdź etykiety).
Jak uzyskać puszyste puree, które nie zrobi się kleiste?
Wybierz mączyste odmiany ziemniaków i odparuj je po odcedzeniu. Przeciskaj przez praskę lub ugniataj, dolewając gorące mleko i dodając roztopione masło. Unikaj długiego miksowania blenderem, bo uwolniona skrobia powoduje kleistość. Szczypta gałki muszkatołowej podbije smak, a gęstsze puree lepiej utrzyma kształt pierzynki podczas pieczenia.
Czy zapiekankę można zamrozić i jak ją potem odgrzać?
Tak, zapiekanka dobrze znosi mrożenie. Po całkowitym wystudzeniu porcjuj, zapakuj szczelnie i zamrażaj do 3 miesięcy. Odgrzewaj bezpośrednio z zamrażarki w 170–180°C przez 30–40 minut (naczynie przykryj folią na pierwszą połowę czasu), aż środek będzie gorący. Pojedyncze porcje można podgrzać w mikrofalówce, a na koniec dopiec 3–5 minut w piekarniku, aby przywrócić chrupkość wierzchu.
Jak skrócić czas przygotowania w pracowity dzień?
Użyj ugotowanej soczewicy z puszki, gotowego bulionu i ziemniaków ugotowanych dzień wcześniej. Warstwę warzywną przygotuj w większej porcji i część zamroź jako „baza do zapiekanek”. Ziemniaki możesz przecisnąć i wymieszać z gorącym mlekiem w kilka minut; samo pieczenie skróci funkcja termoobiegu lub grill na końcu, który szybciej zrumieni wierzch.
Jak uzyskać bardziej chrupiący wierzch pierzynki ziemniaczanej?
Uformuj na puree wyraźne rowki widelcem i skrop cienko oliwą; opcjonalnie posyp cienką warstwą bułki tartej lub drobno startym serem. Piecz na środkowej półce, a ostatnie 3–5 minut dopiecz pod grillem. Większa powierzchnia kontaktu ciepła z wypukłościami przyspiesza odparowywanie i daje złocistą, chrupiącą strukturę.
